Hanafuda z Kraju Kwitnącej Wiśni – piękne karty japońskie już w sierpniu w Polsce

Hanafuda to tradycyjne japońskie karty do gry. Inspiracją do ich stworzenia były karty przywiezione w XVI wieku do Kraju Kwitnącej Wiśni przez… Portugalczyków.

Struktura Hanafudy zupełnie nie przypomina europejskich talli, nie występują w niej liczby ani oznaczenia takie jak serce, karo, trefl czy pik. To piękna, kunsztownie i elegancko wykonana gra, opierająca się na innej symbolice – 48 kart Hanafudy odwzorowuje 12 kalendarzowych miesięcy. Każdemu z nich przyporządkowany jest obraz kwiatu (dosłowne tłumaczenie nazwy to „karty kwiatów”).

Ciekawostki:

Nazwa Hanafuda jest kalamburem. Może znaczyć „karty kwiatów” lub też „karty nosa” (fonetycznie hana to po japońsku kwiat lub nos). Etymologia związana jest z procedurą nabywania nielegalnego towaru: przez pewien czas karty były zabronione przez rząd, można było wejść do sklepu sprzedającego karty „spod lady” i dotknąć swego nosa, aby wskazać, jaki produkt interesował nabywcę. W ten sposób tłumaczy się również często spotykany na taliach motyw goblinów Tengu, które w japońskiej kulturze posiadają bardzo długie nosy.

***

W XVI wieku portugalscy marynarze odkryli Archipelag Japoński. Kraj Kwitnącej Wiśni stał się szybko popularnym celem wypraw kupieckich. Dla zabicia czasu marynarze grali w karty. W ten sposób talia dotarła do Japonii, gdzie wzbudziła zainteresowanie miejscowej ludności.

***

Według historyków to święty Franciszek Ksawery zaprezentował Japończykom hiszpańską grę hombre w 1549 roku. Karty nazwano karuta (od portugalskiego słowa carta).

***

Szogunat w XVI wieku zakazał gry w karty, uznając je za rozrywkę niebezpieczną, nabierającą znamion hazardu. Na wiele sposobów próbowano obejść prawo np. zmieniano wygląd kart, dodając symbole utrzymane w estetyce chińskiej i japońskiej (chińscy wojownicy, broń, zbroje, smoki). Przez następne dwa wieki trwała „zabawa w kotka i myszkę”: władze zabraniały używania kolejnych wersji kart, a niestrudzona społeczność szulerska wciąż wymyślała nowe wzory. Wraz z otwarciem się Japonii na kulturę zachodnią, zrozumiano, że walka z kartami nie ma większego sensu i w 1868 roku zdjęto zakaz ich używania. Hanafuda odzyskała popularność.

***

Talią Hanafuda można grać w wiele różnych gier.

***

W 1889 roku ruszyła legalna produkcja pierwszych talii Hanafudy. Inicjatywę wykazała firma Nintendo – ta sama, która wiele lat później stała się potentatem w branży gier wideo.Także i dzisiaj Nintendo zajmuje się produkcją talii Hanafudy, często wydając edycje specjalne, jak np. talię popkulturową z postaciami ze swoich gier czy bohaterami z filmów animowanych Disneya.

***

Na początku XX wieku Hanafuda zaczęła zyskiwać na popularności, co zawdzięcza w dużej mierze mafii japońskiej, Yakuzie, której członkowie tatuowali sobie ciała wzorami z talii, a samą grę wykorzystywali do uprawiania hazardu. Nazwa „Yakuza” wywodzi się zresztą z Hanafudy. Ya-ku-za (osiem-dziewięć-trzy) w Oicho-Kabu, grze przypominającej europejski bakarat, to najgorszy układ na ręce. Obecnie tradycja gry talią Hanafudy jest kultywowana nie tylko w Japonii, ale również w Południowej Korei i na Hawajach, gdzie powstały odrębne gry oparte o klasyczną talię.

Kwiaty dwunastu miesięcy czyli o tym, jak zbudowane są karty japońskiej Hanafudy.

Hanafuda to tradycyjne japońskie karty do gry inspirowane talią przywiezioną w XVI wieku do Kraju Kwitnącej Wiśni przez Portugalczyków. Korzystając z kart Hanafudy, można rozegrać wiele różnych gier. W odróżnieniu od europejskich talii, karty japońskiej Hanafudy nie mają oznaczeń liczbowych, czy znaków tj. karo, pik, trefl lub serce. Na kartach znajdują się wyłącznie nastrojowe, kunsztownie wykonane ilustracje z motywami kwiatów (Hanafuda w dosłownym tłumaczeniu oznacza „karty kwiatów”).

Talia składa się z 48 kart równo podzielonych na 12 miesięcy roku kalendarzowego. Na każdy miesiąc przypadają cztery karty ozdobione charakterystyczną dla tego okresu rośliną, zwierzęciem lub przedmiotem. Na kartach dominują motywy kwiatowe. Dwanaście miesięcy w symbolice Hanafudy prezentuje się następująco:

styczeń – sosna (matsu)

luty – śliwa (ume)

marzec – wiśnia (sakura)

kwiecień – wisteria (fuji)

maj – irys (shobu)

czerwiec – peonia (botan)

lipiec – lespedeza (hagi)

sierpień – miskant chiński (susuki)

wrzesień – chryzantema (kiku)

październik – klon (momiji)

listopad – wierzba (yanagi)

grudzień – paulownia (kiri)

W talii wyróżnia się 5 rodzajów kart o różnej punktacji: światła (20 punktów), zwierzęta (10 punktów), zwoje (5 punktów), rośliny (1 punkt).